Yevgeni Zamyatin

20 Ocak 1884 günü Lebedyan şehrinde, yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Müzisyen annesinin desteğiyle erken yaşta okumaya başladı, dört yaşında Gogol okuyordu. Liseyi bitirdikten sonra 1902 yılında Saint-Petersburg Politeknik Enstitüsü Gemicilik Fakültesi’ne girdi. Staj sürecinde Sivastopol, Aşağı Novgorod, Odessa’da çalıştı, İstanbul, İzmir, Beyrut, Port-Said, Yafa, İskenderiye, Kudüs gibi birçok yeri gezdi. 1905 yılında Potemkin gemisindeki isyana tanık oldu. Petersburg’a dönünce Bolşeviklere katıldı, tutuklandı, hapiste İngilizce öğrendi.

Totaliter toplumla ilgili gözlemleri fantastik antiütopya romanı Biz’de (Mıy, 1920) somutlaştı. Bu roman Proletkült ideologları Bogdanov ve Gastev’in yazdığı ütopyaların parodisi olarak düşünülmüştü. Proletkült ütopyası “insan ruhunun ve sevgi duygusunun yok edilmesi” temelinde dünyanın yeniden inşasına dayanıyordu. Biz romanı böyle bir dünyayı anlatır. 1924 yılında İngilizceye çevrilen roman, Aldous Huxley’in Cesur Yeni Dünya’sının, George Orwell’in Hayvanlar Çiftliği ve 1984’ünün, Ray Bradbury’nin Fahrenheit 451’inin başlıca esin kaynağı oldu.

Biz romanı Zamyatin hayattayken Rusya’da yayımlanmadı, fakat kitabı elyazmasından okuyanlar eleştirdiler ve Sovyet Rusya’ya karşı bir karalama kitabı olarak yorumladılar. Zamyatin’in edebi etkinlik alanı daraltıldı, yazdığı tiyatro oyunlarının sahnelenmesi engellendi. S.S.C.B.’de kalmasının ona yarar getirmediğini anlayan yazar, 1931 yılında Stalin’e mektup yazarak yurtdışına çıkma izni istedi. Bu kararı zor almıştı. Gorki’nin desteğiyle 1932 yılında Fransa’ya gitti. S.S.C.B. karşıtı çalışmalara katılmadı. Paris’te, 10 Mart 1937 günü öldü.